Koła Gospodyń Wiejskich to dobrowolne, samorządne i niezależne społeczno-zawodowo organizacje kobiece działające głównie na terenach wiejskich. Obecną definicję KGW otrzymały w 2018 r., wraz z wejściem w życie ustawy o kołach gospodyń wiejskich.
Jednakże warto pamiętać, że potrzeba zrzeszania się i aktywnego działania na rzecz społeczności lokalnej na wsiach i w małych gminach ma u Nas dużo dłuższą tradycję. Pierwsze koła gospodyń powstały na ziemiach Polskich w XIX wieku. Część badaczy tematu uważa, że pierwszym kołem było Towarzystwo Gospodyń powstałe w Piasecznie koło Gniewna w 1866 r., inni wskazują na rok 1877 i pierwszą organizację posługującą się nazwą KGW, czyli Koło Gospodyń Wiejskich założone przez Filipinę Płaskowicką w Janisławicach.
Działania realizowane przez pierwsze koła gospodyń wiejskich raczej odbiegały od naszych wyobrażeń. Głównym celem tych organizacji były przede wszystkim działania związane ze pomocą przy pracach gospodarskich, działania oświatowe wśród chłopów, czy pomoc rodzinom wiejskim.
Na przełomie XIX i XX wieku Ruch Kół Gospodyń Wiejskich rozwijał się we wszystkich zaborach. W 1895 r. Maria Kleniewska, aktywistka i działaczka ruchów kobiecych, zaprosiła sąsiadki z okolicznych majątków i założyła „Koło Pracy Kobiecej”, znane również później, jako Koło Ziemianek. Celem inicjatywy było wzajemne wsparcie w podnoszeniu poziomu gospodarczego, szerzenie oświaty i zwiększanie roli kobiet wiejskich. Przed pierwszą wojną światową było w Królestwie Kongresowym 1455 kół ziemianek (w tym 169 czynnych). W Galicji koła gospodyń wiejskich rozwijały się wolniej i przede wszystkim przy kółkach rolniczych. W 1912 r. działało tam ok. 43 oddziałów kobiecych.
Po zakończeniu I wojny światowej ruchy wiejskie mogły znów rozwijać swoją działalność. Przejawem tego było powstanie Centralnej Organizacji Kół Gospodyń Wiejskich, organizacji wydającej m.in. „Przodownicę”, czyli czasopismo dla kobiet z wsi i małych miasteczek.
Obszar aktywności kół gospodyń wiejskich pod koniec międzywojnia był bardzo szeroki, ale w dalszym ciągu odbiegał od dzisiejszych wyobrażeń. Koła skupiały się między innymi na działalności oświatowo-kulturalnej i społecznej (spotkania na świetlicach, wspólna lektura książek), organizacji świąt, odpustów i imprez towarzyskich, wychowaniu i opiece nad dziećmi, w tym prowadzeniu „placówek opiekuńczych”, przysposobieniu kobiet do obrony kraju, działaniach prozdrowotnych czy wspierających podnoszenie jakości życia rodzin wiejskich.
W okresie Polski Ludowej próbowano wskrzesić działalności kół gospodyń i organizacji rolniczych. Działania te skupiały się jednak przede wszystkim na scentralizowaniu działalności tych podmiotów. Powołano Związek Samopomocy Chłopskiej (ZSCh), który miał zastąpić kółka rolnicze, a Liga Kobiet (udająca kontynuację organizacji przedwojennych) miała zmonopolizować organizowanie się kobiet. Pod koniec 1947 roku powstał jednolity system – przy Związku Samopomocy Chłopskiej zawiązywały się koła gospodyń wiejskich, ale ich członkinie należały jednocześnie do Ligi Kobiet – który rozpadł się po 1956 roku.
Możliwość samodzielnego inicjowania działań przez społeczność z obszarów wiejskich skutkowała powstaniem licznych kółek rolniczych i kół gospodyń wiejskich. W kolejnych okresach PRL w dalszym ciągu próbowano centralizować działalność oddolną tych organizacji, m.in. poprzez utworzenie Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych.
Po 1989 r. koła gospodyń wiejskich zostały zapomniane i uznane za relikt przeszłości. A przecież organizacje te nie zniknęły. Podstawa ich działania, czyli chęć organizowania się społeczności lokalnej, w tym przede wszystkim kobiet, w dalszym ciągu miała silne fundamenty. Koła Gospodyń Wiejskich zaczęły poszukiwać nowych form samoorganizacji. Część kół zdecydowała się na działalność w formie stowarzyszeń, inne w dalszym ciągu działały, jako grupy nieformalne.
Nie zmienia to jednak faktu, iż na przestrzeni 30 lat liczba tych organizacji znów zaczęła rosnąć. Według rejestru Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w 2019 r. zarejestrowanych było ponad 4700 KGW, nie licząc tych działających na podstawie innych form prawnych.
Również w powiecie legionowskim działają koła gospodyń wiejskich. Zgodnie z rejestrem ARiMR jest ich w naszym powiecie 15. Działalność KGW z powiatu legionowskiego skupia się przede wszystkim na kultywowaniu i promocji lokalnych zwyczajów, w tym tradycji kulinarnych regionu. Działania te mają istotny element integrujący i aktywizujący społeczność lokalną. Kobiety działające w lokalnych KGW są często inicjatorkami różnych wydarzeń, spotkań i przedsięwzięć. Włączają się m.in. w przygotowanie świąt, dożynek, przygotowanie regionalnych potraw na pokazach świątecznych stołów, czy też organizują spotkania i warsztaty dla lokalnej społeczności.
Jak widać, Koła Gospodyń Wiejskich są ważnym aktywatorem działań lokalnej społeczności. Pobudzają do działania na obszarach wiejskich, prezentują dorobek regionu i pomagają promować lokalną tradycje i kulturę.
Jeśli chcielibyście znaleźć więcej informacji na temat działalności naszych lokalnych Kół Gospodyń Wiejskich poniżej przedstawiamy ich listę:
- Koło Gospodyń Wiejskich w Chotomowie
- Koło Gospodyń Wiejskich w Stanisławowie Drugim
- Koło Gospodyń Wiejskich w Nieporęcie ,,W Rumiankowym Ogrodzie”
- Koło Gospodyń Wiejskich w Dębinkach
- Koło Gospodyń Wiejskich Jadwisin
- Koło Gospodyń Wiejskich Dosin
- Koło Gospodyń Wiejskich w Izbicy
- Koło Gospodyń Wiejskich Jachranka
- Koło Gospodyń Wiejskich Zegrze
- Koło Gospodyń Wiejskich w Maryninie
- Koło Gospodyń Wiejskich w Ludwinowie Zegrzyńskim ,,Ludwiczanki”
- Koło Gospodyń Wiejskich Skubianka
- Koło Gospodyń Wiejskich w Wieliszewie „Etatowe Kury Domowe”
- Koło Gospodyń Wiejskich w Janówku Pierwszym
- Koło Gospodyń Wiejskich ,,Kałuszyńskie Smaki” w Kałuszynie
Źródła:
- https://publicystyka.ngo.pl/historia-kol-gospodyn-wiejskich-miedzy-emancypacja-a-kolonizacja-wsi
- https://kolkarolnicze.pl/kola-gospodyn-wiejskich/
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Filipina_P%C5%82askowicka
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Ko%C5%82o_gospody%C5%84_wiejskich
- https://krkgw.arimr.gov.pl/?#
